Siedliskiem dusz niespokojnych nazwał kiedyś Wolsztyn Zdzisław Koryś, gdy redakcyjnie odwiedził to urocze wielkopolskie miasteczko leżące nieopodal kanału Obry, tegoż samego, po którym pływał kiedyś kajakiem ze studentami Karol Wojtyła.

 Choć to miasto niewielkie, to wyróżnia się pośród innych tego typu miast w Wielkopolsce. Aby określić jego wyjątkowość należałoby przede wszystkim wskazać na jego historię i ludzi tutaj mieszkających, na ich przywiązanie do kultury, tradycji i patriotyzmu. W przeszłości było to miasto trzech kultur.; mieszkali tutaj zgodnie Polacy, Niemcy i Żydzi. Dziś przyjeżdżają tu czasem dawni jego niemieccy mieszkańcy, ofiarowując przy okazji przysłowiowy grosz na „ich” kościół ewangelicki, choć ten po wojnie przeszedł już na stałe pod zarząd tutejszej parafii farnej i pełni funkcję kościoła filialnego.

Swoją inność, rzec by można wyjątkowość, zawdzięcza Wolsztyn po trosze i Stowarzyszeniu, które od lat stara się budzić tu „twórczy niepokój”. To właśnie na jego wniosek w grudniu 1999 roku ówczesna Rada Miejska podjęła uchwałę przyznającą Janowi Pawłowi II Honorowe Obywatelstwo. Fakt ten po kilku latach wyzwolił w tutejszym Oddziale ciekawy projekt „Wielkopolskiego Forum Samorządowych Inicjatyw Papieskich”, nadając mu z czasem charakter wydarzenia wojewódzkiego. Co roku podejmowane jest przez inny samorząd, bo właśnie o to chodzi aby ta inicjatywa wychodziła od samorządu a uczestnikami tych spotkań byli głównie samorządowcy. Mają oni tam okazję wymienić doświadczenia które służą integracji ich środowisk wokół postaci Jana Pawła II.

Abp Stanisław Gądecki w trakcie jednego z nich podkreślił, że „to właśnie dzięki takim działaniom umacnia się i pogłębia pamięć o Janie Pawle II… Czyniąc to samorządowcy stają się strażnikami chrześcijańskiej pamięci, której trwanie jest fundamentem kultury polskiej, opartej na wartościach chrześcijańskich…”

Tegoroczne „Forum” odbędzie się w Gnieźnie i nawiąże tematycznie do 1050 rocznicy Chrztu Polski oraz idei solidarności w nauczaniu Jana Pawła II. W tym roku przypada 35 rocznica powstania tego ruchu i sensu tego co się wówczas wydarzyło, należy szukać nie tylko w polityce czy gospodarce, ale i w sile ludzkiego ducha.

W latach 1949 – 1960 w Wolsztynie działało Niższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Poznańskiej, w którym kształciło się wielu wspaniałych później kapłanów i inteligentów polskich. Tu rozpoczynał naukę m.in. kard. Zenon Grocholewski, obecny prefekt Kongregacji Nauki Katolickiej. Stowarzyszenie „wydobyło” jakby z „niepamięci” fakt istnienia tu tej ważnej placówki nie tylko dla archidiecezji. Dzięki podjętej przez Stowarzyszenie inicjatywie, jest dziś nie tylko tablica poświęcona pamięci pierwszego i jedynego dyrektora tego seminarium – ks. Teodora Lercha, ale i rozległy skwer jego imienia przed budynkiem, należącym dziś do sióstr szarytek.

 Eksponowanie sylwetek zasłużonych kapłanów z terenu Wolsztyna i byłego powiatu wolsztyńskiego, jako wzorców osobowych dla ich działalności społecznej i patriotycznej a w konsekwencji późniejszej martyrologii wojennej i powojennej, to kolejny przejaw aktywności wolsztyńskiego Oddziału. Wypełnia ono tym samym powstałą lukę w historii miasta i Ziemi Wolsztyńskiej. Opracowana ścieżka edukacyjna dla młodzieży pt. „Tragiczny bilans”, poświęcona szesnastu księżom z terenu powiatu, którzy zginęli w niemieckich obozach koncentracyjnych, może być tego jednym z przykładów. Takich było oczywiście więcej. Pochodzący z parafii farnej ks. Benedykt Tomiak, duszpasterz polonijny w Pensylwanii, fundator kaplicy wspomnianych tu sióstr szarytek i współfundator sierocińca, późniejszego seminarium, dzięki staraniom Stowarzyszenia, doczekał się też po latach swojej tablicy pamiątkowej.

Na marginesie warto może wspomnieć, że w prezentacji zasłużonych kapłanów w Wielkopolsce, wolsztyński Oddział nie jest odosobniony. Podobne działania choć może w nieco węższym wymiarze, podejmują też oddziały Stowarzyszenia w Trzemesznie i Sierakowie.

Działania i inicjatywy społeczno – kulturalne Stowarzyszenia, wypełniają też lukę powstałą w wyniku zaniedbywania przez szkołę edukacji historycznej. Jego zasługą jest upamiętnianie faktów z historii najnowszej pomijanych w edukacji szkolnej, takich jak powstanie Solidarności, wprowadzenie stanu wojennego, katorżnicza praca żołnierzy górników, czy spotkania dla młodzieży z prezentacją wielkich postaci Kościoła w Polsce.

„Civitas Christiana” współtworzy tu klimat promujący kulturę chrześcijańską. Efekt działań edukacyjnych sprawia, że nieźle układa się współpraca z samorządem obu szczebli i ze szkołami. Poprzez projekty kierowane do szkół, Stowarzyszenie stara się wpajać w lokalną przestrzeń edukacyjną wartości chrześcijańskie. I tak pewnie należy potraktować zorganizowaną niedawno debatę z udziałem nauczycieli, katechetów i przedstawicieli samorządów z terenu powiatu, pod hasłem: „Szkoła z wartościami”. Była to próba odpowiedzi na pytanie, czy współczesna szkoła może wychowywać uczniów w oparciu o wartości? Tak pojmujemy też nasz udział w odbywającym się w jednej z lokalnych placówek edukacyjnych, Festiwalu Piosenki Religijnej im. Jana Pawła II, gromadzącym uczestników z terenu zachodniej Polski a przez uczestnictwo uczniów z Wileńszczyzny, nabierający charakteru międzynarodowego. Jednym z głównych patronów tego festiwalu jest   Przewodniczący Rady Okręgu – Karol Irmler.

I ostatnie dwa przedsięwzięcia tutejszego „Civitas Christiana”. Pierwsze to udział w ogólnopolskim projekcie Instytutu Pamięci Narodowej skierowanym do szkół i organizacji pozarządowych „Kamienie pamięci”. Jest to projekt, który służy upamiętnieniu ludzi, którym zawdzięczamy niezawisłość naszego kraju. Tegorocznym hasłem projektu było: „Z modlitwą ojczyźnie”, stąd upamiętnienie głównie osób duchownych i konsekrowanych, represjonowanych w latach 1939 – 1989. Wolsztyńska młodzież z Gimnazjum nr 2 im. Powstania Wlkp. w ramach tego projektu przygotowała prezentację dotyczącą pierwszego po wojnie proboszcza kościoła farnego – ks. prałata Antoniego Gryczki, uczestnika Powstania, niezłomnego duchownego i patrioty, zaangażowanego w tajne nauczanie i inwigilowanego później przez UB za swą niezłomną postawę. Inicjatorem podjęcia przez młodzież projektu, był Oddział Miejski Stowarzyszenia. A że koordynował on i nadzorował działania związane z jego realizacją, otrzymał też dyplom w trakcie gali finałowej, która miejsce pod koniec maja w Białymstoku.

Większość wydarzeń podejmowanych przez „Civitas”, odbywa się z udziałem duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego, a nierzadko przy ich współdziałaniu organizacyjnym. Ludzie traktują to jako coś naturalnego, jako efekt wzajemnego na siebie otwarcia i pozytywnych działań edukacyjnych Stowarzyszenia. Nie inaczej było w przypadku ostatniej czerwcowej debaty „Polacy poza Polską”, zorganizowanej przez Stowarzyszenie wespół ze starostwem powiatowym i parafią farną. „Mieszkają poza Polską – a czy Polska mieszka w nich?” Taki był punkt wyjścia debaty, w której wzięli udział: dr Małgorzata Witkowska – teolog i pedagog, mówiąca na temat destrukcyjnego wpływu emigracji na trwałość małżeństwa i rodziny a także tzw. „eusieroctwa” – dostrzegane jest ono też w powiecie wolsztyńskim. Ks. prof. Paweł Bortkiewicz – chrystusowiec, mówił o życiu religijnym polskiej emigracji, która tam okazuje się częstokroć rzeczywistym sprawdzianem wiary.

Kolejny mówca – profesor Jacek Kurzępa, socjolog z Uniwersytetu Humanistyczno – Społecznego w Warszawie, filia we Wrocławiu, kojarzony przez obecną na sali młodzież, głównie z „Przystanku Jezus”, swój wywód poświęcił próbie odpowiedzi na pytanie o przyczyny emigracji i o rolę państwa, samorządów, organizacji społecznych i Kościoła, jeśli nie w jej zatrzymaniu to przynajmniej w ograniczeniu.

Dwa ostatnie wystąpienia to informacje dotyczące modelu polonijnego małżeństwa w Niemczech i współpracy powiatu wolsztyńskiego z rejonem solecznickim na Wileńszczyźnie i lityńskim na Ukrainie. Przedstawili je – Jacek Stróżyński i Katarzyna Łuczak.

W podjętej „przez salę”dyskusji, zgadzano się generalnie ze stwierdzeniem, że emigracja jeśli jest nawet tzw. złem koniecznym, to zawsze pozostaje złem. Bywa bowiem przyczyną wielu tragedii rodzinnych. I choć rodzina staje się niejednokrotnie zamożniejsza, to rozłąka osłabia więzi małżeńskie, rodzinne, społeczne i wyznaniowe, a „podrzucanie” dzieci na czas wyjazdu obu małżonków pod opiekę dziadkom z całą pewnością nie służy dobru tych dzieci.

Obecna na debacie młodzież pytała, dlaczego tak wielu zdolnych, często wykształconych i szlachetnych ich starszych kolegów musiało opuścić kraj i emigrować w różne strony świata, zubożając duchowo rodzinę i ojczyzną. Jeśli prawdą jest – mówił jeden z licealistów, nawiązując do wypowiedzi ks. prof. Bortkiewicza, że emigracja to głównie problem godności ludzkiej, to ja po maturze „pryskam” stąd, aby właśnie tę godność zachować.

[txt. Włodzimierz Chrzanowski, fot. Mariusz Brychcy]

Artykuł dostępny w sierpniowo-wrześniowym numerze