Podczas trwania Sejmu Wielkiego, ubrani na czarno mieszczanie 141 miast królewskich udali się do króla Stanisława Augusta z żądaniem przyznania im takich samych praw cywilnych, jakimi cieszyła się szlachta. Inspiratorem wydarzeń był Hugo Kołłątaj.

Ówczesny prezydent Warszawy, Jan Dekert, dnia 23 listopada 1789 roku oficjalnie otworzył zgromadzenie przedstawicieli miast, które utworzyło Zjednoczenie Miast i skierowało do króla memoriał. Znalazły się w nim postulaty przyznania mieszczaństwu praw publicznych, w tym prawa do nabywania ziemi i karier na wyższych urzędach świeckich i kościelnych (zakazane im w 1496 roku) oraz nietykalności osobistej i majątkowej (tzw. zasada neminem captivabimus). Domagano się także udziału mieszczan we władzy ustawodawczej. Stanisław August nieprzychylnie odniósł się do tych żądań, dlatego mieszczanie – biorąc wzór z francuskiego „stanu trzeciego” – ubrali się na czarno, wzięli ze sobą szpady i przemaszerowali ulicami Warszawy do króla i przywódców sejmowych, by ponownie wręczyć zmodyfikowany memoriał.

Liczne postulaty Zjednoczenia Miast zostały zrealizowane ustawą z 18 kwietnia 1791 roku, które potwierdzono w Konstytucji 3 Maja.

Txt Piotr Ewertowski, fot. reprodukcja obrazu Stanisława Bagieńskiego Jan Dekert na czele czarnej procesji (1914), źródło: http://www.agraart.pl/nowe/nowe/objectn.php?curr=PLN&idd=23097&aid=348