XXII Pielgrzymka Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” oraz III Ogólnopolskie Spotkanie Gnieźnieńskie, odbywające się w dniach 10-11 kwietnia br., po raz kolejny stały się okazją do wspólnej refleksji Rady Głównej oraz członków Stowarzyszenia, podejmujących w sposób szczególny zadania o charakterze patriotyczno-historycznym, nad perspektywą realizacji misji Stowarzyszenia w tym zakresie.
Piątkowe obrady rozpoczęły się wystąpieniem Przewodniczącego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” – Tomasza Nakielskiego. Witając zgromadzonych podkreślił znaczenie wspólnych spotkań w Gnieźnie i Kaliszu dla toczącej się obecnie dyskusji nad kierunkami realizacji misji Stowarzyszenia. Zgodnie z Adhortacją Apostolską Christifideles Laici konieczne jest oparcie działalności na chrześcijańskiej formacji katolików świeckich. Ponadto Stowarzyszenie powinno podjąć próbę skupienia swojej aktywności w jasno określonych obszarach wyznaczonych przez statut.
W części merytorycznej, wprowadzającej do późniejszej dyskusji, jako pierwszy głos zabrał prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk z Instytutu Historii PAN. W wykładzie pt. „Cywilizacyjno-kulturowe konsekwencje Chrztu Polski” zwrócił uwagę na głębokie wpływy katolicyzmu w rozwoju cywilizacyjnym Polski na przestrzeni dziejów. Już sam akt przyjęcia Chrztu przez Mieszka I w obrządku łacińskim znacząco podnosił rangę tworzącej się państwowości i nadawał jej kontur duchowy. Wejście w krąg kultury Europy Zachodniej odróżniło jego państwo od sąsiednich plemion słowiańskich, trwających w pogaństwie (Słowianie Połabscy), bądź przyjmujących liturgię wschodnią (Ruś Kijowska). Jedną z pozytywnych konsekwencji tego wyboru obok zewnętrznych cech cywilizacyjnych jak: wprowadzenie alfabetu, kalendarza, zaawansowanej architektury czy kultury rolnej, jest również zakorzenienie w społeczeństwie prymatu etyki katolickiej w kwestiach politycznych. Wybitnymi przedstawicielami tej myśli byli m.in. Paweł Włodkowic (O władzy papieża i cesarza w stosunku do niewiernych), który w odniesieniu do Biblii uzasadniał prawo pogan do posiadania ziemi na soborze w Konstancji oraz przedstawiciel ruchu egzekucyjnego Andrzej Frycz Modrzewski (O naprawie Rzeczypospolitej). Dopełnieniem Chrztu Polski Mieszka I była kanonizacja św. królowej Jadwigi, która przez swoje poświęcenie doprowadziła ostatecznie do zawiązania się unii Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego opierającej się na fundamentach wiary rzymskokatolickiej. Rodzące się na przełomie XVI i XVII wieku zagrożenie ze strony muzułmańskiego Imperium Osmańskiego, spowodowało rozwój idei wyrażanej hasłem Polska przedmurzem chrześcijaństwa, doprowadzając do wytworzenia się wśród szlachty etosu Sarmaty – rycerza – obrońcy wiary. Również w tym czasie dochodzi do wydarzeń związanych z Potopem szwedzkim – obrona Jasnej Góry i śluby lwowskie króla Jana Kazimierza zawierzają państwo pod opiekę Matce Bożej. Św. Jan Paweł II podczas wizyty na Zamku Królewskim w Warszawie w 1991 r., także późniejszy okres naszej historii określił „czasem dialogu kultury polskiej z Bogiem”. Myśl romantyzmu za ks. abp Józefem Teodorowiczem postrzegana jako „kwiat, który wyrósł w cieplarni Kościoła” jest kolejnym składnikiem tradycji, w którym odnajdujemy wiarę w istnienie Bożej opatrzności i sprawiedliwości, tak często akcentowanej w dziełach A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasińskiego czy C. Norwida. Wreszcie to właśnie wiara katolicka stanowiła obok języka kluczowy element w procesie tworzenia świadomości narodowej, stwarzając możliwość przetrwania w momencie utraty suwerenności i prowadzenia przez zaborców polityki wynaradawiania. Każde uderzenie w Kościół było uderzeniem w polskość. Na przekór przeciwnościom stąd wyszło jednak odrodzenie kraju przejawiające się choćby w osobach prekursorów pracy organicznej, m.in. księży Augustyna Szamarzewskiego i Piotra Wawrzyniaka. Także walka ze współczesnymi totalizmami zakończyła się sukcesem dzięki zdecydowanym postawom kard. Stefana Wyszyńskiego, bł. ks. Jerzego Popiełuszki czy św. Jana Pawła II. Charakter naszej Ojczyzny od zawsze tworzyli męczennicy, gdyż już pierwszemu z nich – św. Wojciechowi zawdzięczamy ład hierarchiczny dziejów Polski oparty o utworzone biskupstwo gnieźnieńskie.
WYKŁAD PROF. GRZEGORZA KUCHARCZYKA:
Drugim prelegentem był radny powiatu gnieźnieńskiego Robert Gaweł z referatem pt. „Kształtowanie postaw patriotycznych„. Jako Przewodniczący Stowarzyszenia Gniezno XXI oraz nauczyciel historii, odniósł się do problemów z jakimi spotykają się osoby prowadzące działalność o charakterze edukacyjno-patriotycznym. Wśród nich wymienił błędne podejście do instytucji szkoły, będącej obecnie bardziej placówką opiekuńczą niż miejscem kształtującym wspólnotę narodową, co powinno stanowić istotę systemu nauczania. Również niekontrolowany wzrost informatyzacji młodszego pokolenia ogranicza jego możliwości w zacieśnianiu więzi społecznych. Wciąż jednak istnieją sposoby na oderwanie młodzieży od typowo konsumpcyjnego stylu życia. Należą do nich szczególnie zajęcia z zakresu historii lokalnej. Konkretnymi przykładami są tutaj gry uliczne i rekonstrukcje historyczne. Podobne efekty może przynieść skłaniająca do dyskusji debata oksfordzka, adaptacja zabytkowych budynków i urządzeń dla ruchu turystycznego, renowacja cmentarzy i pomników oraz przypominanie wybitnych postaci danego regionu.
Przedstawione zagadnienia stanowiły wprowadzenie do części warsztatowej, w której uczestnicy Spotkania w trzech grupach zajęli się perspektywami działalności Stowarzyszenia w obszarze patriotyczno-historycznym. Rozważaniami zostały objęte projekty realizowane na poziomie ogólnopolskim, „całopolskim” (zadania podejmowane w tym samym czasie przez wszystkie struktury organizacyjne) i okręgowym.
Pierwszy dzień zakończył Apel Jasnogórski połączony z modlitwą różańcową w intencji ofiar katastrofy smoleńskiej w jej 5. rocznicę. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela stał się również kolejnym przystankiem relikwii św. Jana Pawła II, odbywających w tym roku ogólnopolską peregrynację. Dzięki przychylności gospodarza miejsca – ks. kan. Kazimierza Kocińskiego, chętni mieli możliwość zwiedzenia najstarszej w Gnieźnie budowli sakralnej, będącej przykładem doskonale zachowanej architektury gotyckiej. Jej powstanie wiąże się z Zakonem Bożogrobców, sięgającym tradycjami okresu wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej, a wnętrze zachwyca wspaniale odrestaurowaną polichromią, pełną symboli średniowiecznego chrześcijaństwa.
W sobotniej części spotkania liderzy grup, pracujących nad programem historyczno – patriotycznym dla Stowarzyszenia, przedstawili wnioski z dyskusji. Podkreślili konieczność zaangażowania się w nadchodzącą 1050. rocznicę Chrztu Polski. Miałyby temu służyć: wyjątkowy ogólnopolski charakter przyszłorocznej pielgrzymki Stowarzyszenia do Grobu św. Wojciecha, organizacja konferencji tematycznej, przybliżenie znaczenia logotypu organizacji, akcja promocyjna wydarzenia w skali ogólnokrajowej, a wszystko w kontekście nauczania naszego patrona – kardynała Stefana Wyszyńskiego. Przedstawiono też inne ciekawe propozycje: podjęcie działań promujących patronów nagród ogólnopolskich, przyznawanych przez Stowarzyszenie oraz ustanowienie święta Stowarzyszenia.
Następnie uczestnicy przenieśli się do Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego, gdzie grono pielgrzymów powiększyło się o członków z Kalisza i Wągrowca, przybyłych na spotkanie z ks. abp Wojciechem Polakiem. Prymas Polski zapoznał zgromadzonych z inicjatywami związanymi z 1050. rocznicą Chrztu Polski oraz projektem wydania niepublikowanych dotąd zapisków kardynała Stefana Wyszyńskiego z lat 1947-1981. Wyraził przy tym głęboką nadzieję na rychłą beatyfikację Prymasa Tysiąclecia. Zachęcił także do aktywnego włączania się w pomoc przy organizacji Światowych Dni Młodzieży 2016 roku w Krakowie z udziałem papieża Franciszka.
Centralny punkt, a zarazem zwieńczenie Pielgrzymki i Spotkania Gnieźnieńskiego Stowarzyszenia stanowiła uroczysta Msza Święta, odprawiona przez Księdza Prymasa Wojciecha Polaka w Bazylice Archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w intencji Stowarzyszenia oraz o rychłą beatyfikację Sługi Bożego Stefana Kardynała Wyszyńskiego. W wygłoszonej homilii odnosząc się do tegorocznego hasła programowego Stowarzyszenia „Rodzina Bogiem Silna” przestrzegał za kard. Wyszyńskim, że wygnanie Boga z rodziny jest początkiem jej upadku, ten zaś jest początkiem upadku narodu i państwa. Natomiast „jeśli w rodzinie będzie obecny duch Chrystusa Zmartwychwstałego, Boży Duch, to będzie On przywracał jej prawdziwe siły i zdrowie”.
FOTOGALERIA:
[txt. i fot. Szymon Szczęsny]
Artykuł dostępny w majowym numerze
