17 października 2019 r. odbyło się ,,XI Wielkopolskie Forum Samorządowych Inicjatyw Papieskich”. Tym razem miało ono miejsce w Zbąszyniu, w parafialnym „Domu Katolickim” parafii NMP Wniebowziętej, będącej obok lokalnego samorządu gminnego oraz Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, jednym ze współorganizatorów przedsięwzięcia.

Tegoroczna edycja przebiegła pod hasłem: „Ekologia po bożemu – od Jana Pawła II do papieża Franciszka”. Postawiono sobie pytanie jak Kościół i społeczeństwo mogą włączyć się w przezwyciężanie, czy też ograniczanie kryzysu ekologicznego. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. przedstawiciele lokalnych i ościennych samorządów, uczniowie szkół licealnych i branżowych w Zbąszyniu, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego  Wieku w Zbąszyniu, a także członkowie i sympatycy Katolickiego Stowarzyszenia ,,Civitas Christiana’’.

Wybór Zbąszynia na tegoroczne „Forum”  i taka, a nie inna problematyka, nie były przypadkowe. Tu bowiem Jan Paweł II jeszcze jako biskup, na przełomie lipca i sierpnia 1960 r., uczestnicząc w spływie kajakowym po rzekach Obra i Gwid,  zawitał także do tego miasta, które dziesięć lat temu upamiętniło fakt niepowtarzalnym pomnikiem Karola Wojtyły, siedzącego w kajaku i odmawiającego brewiarz.

Uroczystość rozpoczęto od złożenia kwiatów pod pomnikiem Jana Pawła II. Następnie wszystkich przybyłych powitali Tomasz Kurasiński – Burmistrz Zbąszynia oraz Karol Irmler – Dyrektor Katolickiego Stowarzyszenia ,,Civitas Chrostiana’’ Regionu Poznańskiego.

Wykład wprowadzający wygłosiła Krystyna Walicka – teolog i inżynier inżynierii środowiska, która na Wydziale Teologii Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, przygotowuje aktualnie dysertację doktorską na podstawie zagadnień ekologicznych w nauczaniu św. Jana Pawła II.

W referacie pt. ,,Turystyka i świat przyrody w nauczaniu Jana Pawła II’’, prelegentka podkreślała, że Papież od dawna widział nadchodzące wyzwania ekologiczne.

Ekoturystykę – jak twierdziła, postrzegał w bliskim powiązaniu z pielgrzymowaniem, a nie tylko jako jedną z form wypoczynku. Jan Paweł II używał sformułowania „turystyka rozumna” lub „inteligentna” a jej odbywanie powinno być okazją do wielorakiego ubogacenia się człowieka, gromadzenia nowej wiedzy i doświadczeń , a przez to do zdobywania życiowej mądrości. Wskazywał, że troską Kościoła jest nie tylko prowadzenie wiernych ku zbawieniu, ale także dbałość o zabezpieczenie korzystnych warunków doczesnego życia, podkreślając przy tym bardzo mocno znaczenie motywacji etycznej ochrony środowiska.

Zasadniczym punktem spotkania była debata zatytułowana „Kościół i społeczeństwo wobec kryzysu ekologicznego”, którą prowadził ks. prof. dr hab. Maciej Olczyk z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu – specjalista w zakresie teologii moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, autor publikacji pt. „Ekologia integralna”.

W gronie prelegentów byli prof. zw. dr hab. Adam Choiński – kierownik Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Piotr Cebernik – przedsiębiorca, właściciel firmy realizującej zasady ekologii integralnej oraz członek Polskiego Związku Łowieckiego, a także Magdalena Kadziak – studentka na wydziale teologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, członkini Światowego Ruchu Katolików na Rzecz Środowiska, koordynator programów dla młodzieży w Polsce z ramienia ,,Ruchu’’.

Prowadzący rozpoczął od diagnozy: wielu z nas zapomniało o nierozerwalnym związku człowieka z naturą, w zamian przypisując całkowite kształtowanie rzeczywistości kulturze. Tymczasem świat nie leży tylko w rękach człowieka – on może zaledwie ponazywać pewne zjawiska, ale tak naprawdę otrzymał świat w darze, o który zobowiązany jest dbać. Jeśli natomiast w różnych formach przemocy – na poziomie mikro i makro – niszczy naturę, to są to działania antyekologiczne i szkodzące całej ludzkości. Tego zagadnienia nie da się już rozpatrywać cząstkowo. Dzisiaj zniszczenia ekologiczne to problem społeczno-przyrodniczy, rozpatrywany całościowo, na różnych poziomach. I to jest właśnie istota ekologii integralnej.

Jak więc nie zaprzepaścić tego co otrzymaliśmy? Swoje spostrzeżenia przedstawili zaproszeni goście.

Magdalena Kadziak opowiedziała o praktycznym wymiarze działania katolickich ruchów ekologicznych. Reprezentując Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska w Polsce, przedstawiła kluczowy projekt: ,,Niedzielę Świętego Franciszka’’, który ma na celu przypomnienie, że w chrześcijaństwo od wieków wpisana jest troska o stworzenie, drugą osobę, cały świat. Inicjatywa jest realizowana oddolnie – w parafiach odpowiadają za nią różne podmioty i co roku ma inny temat. Poza tym, organizacja prowadzi warsztaty dla Animatorów Laudato Si’, aby ludzie Kościoła poznali wydawane dokumenty w dziedzinie ekologii. Współorganizuje także konferencję naukową ,,Creatio Continua’’, gdzie wraz z innymi organizacjami, ekonomistami i przedsiębiorcami, szuka odpowiedzi na pytanie jak w kontekście kryzysu ekologicznego powinny zmienić się inne dziedziny aktywności człowieka. Pani Magdalena podkreśliła, że duży nacisk kładziony jest na edukację, łącząc tożsame ze sobą dane naukowe i stanowisko Kościoła.

Prof. zw. dr hab. Adam Choiński spojrzał na problem z punktu widzenia hydrologii. Przypomniał, że woda to dar, mocno niedoceniany. Ludzie przyspieszyli proces zanikania jezior, podwyższenia temperatury powietrza i wód, doprowadzili do niedostatecznej ilości opadów, co w konsekwencji przełożyło się na ocieplenie klimatu. Pan Profesor alarmował, że często nie zdajemy sobie sprawy z powagi sytuacji, ale jednocześnie na pochwałę zasługują dwa projekty rządowe: program małej retencji na lata 2021-2027, mający na celu zatrzymywanie wody w atmosferze, a także przekop Mierzei Wiślanej.

Piotr Cebernik wypowiedział się z perspektywy przedsiębiorcy, a także myśliwego zrzeszonego w Polskim Związku Łowieckim. Czy w biznesie możliwe jest zastosowanie ekonomii ascetycznej? Według prelegenta przedsiębiorca nie tylko powinien, ale musi dbać o naturę, uwzględniając w swojej działalności normy środowiskowe. Na podstawie doświadczeń wyniesionych z domu, podkreślał, że poszanowanie drugiego człowieka, a co za tym idzie całego świata, jest najważniejszym dobrem. Pan Piotr wskazywał, że podczas swojej drogi zawodowej zawsze przestrzegał zasad godnego traktowania pracownika, ale również dążył do wprowadzenia w firmie norm ekologicznych. Tym samym zaszczepił w zatrudnionych osobach uczciwość i odpowiedzialność za siebie nawzajem i środowisko.

Na prowadzenie firmy zgodnie z poszanowaniem praw natury miały też wpływ doświadczenia łowieckie pana Piotra. Dla myśliwego dbałość o środowisko, zasada prewencji i ostrożności wobec zasobów naturalnych jest kluczowa.

Głos został oddany także publiczności. Burmistrz Zbąszynia podkreślił, że w obrębie gminy, którą administruje, dobre praktyki w dziedzinie środowiska oraz społecznej odpowiedzialności są codziennością. Dodał, że normy prawne często stoją w sprzeczności z zasadami dbałości o ekologię. Zapytał także panią Magdalenę Kadziak, jak młodzi ludzie mogą dziś zmieniać rzeczywistość ekologiczną. Prelegentka odpowiedziała, że nacisk musi być położony na edukację – młodzież powinna zrozumieć problem i wspólnie zastanowić się nad jego rozwiązaniem. Zachęciła do zapraszania do szkół edukatorów, choćby z ramienia Światowego Ruchu Katolików Na Rzecz Środowiska.

Komentarz dodał również pan Czesław Kaczmar. Zauważył, że należy robić wszystko, aby zapobiec suszy – od gospodarstw domowych, poprzez działania na szczeblu ministerialnym, aż po czerpanie rozwiązań z innych państw. Na koniec skierował do wszystkich symboliczną prośbę, aby ,,pomóc odwrócić globus’’, czyli zatrzymać katastrofę ekologiczną. Przesłanie stanowiło doskonałą puentę debaty.

Tekst: Marta Witczak-Żydowo, Włodzimierz Chrzanowski; Zdjęcia: Marta Witczak-Żydowo